Desdeñosos cisnes, como icebergs

Co mar as naus, a maré inexplicable, os cetáceos estraños
as cósmicas reflexións dos filósofos no xardín aberto ás Cícladas
as profetisas do océano
os barcos ata Armórica, Cornualla, Gales, Irlanda, Escocia
a epigrafía das Burgas
os mosteiros nestorianos, os cupresos de Salustio
a elegancia dun pórtico nunha paisaxe erma
o negro sangue que avermella no cárcere de Tréveris
a doutrina dos Eons: Eucrocia, Prócula, Urbica, Hipatia, Trahamunda, Exeria
Os miñotos peixes con letras e cifras de presaxio
o imperio do terror, a final desesperanza romántica
o corazón de Bruce, o rei
BE TOM ATRON SAMBIANA, ATRON DE LABRO
o refluxo dun ecuador brasileiro, congolés, indostánico, malaio
a metamorfose de Adonis-Atis
o baile das damas
a política
a ciencia
as Investiduras
a Dieta imperial
a tiara das tres coroas.
Do Gulf-Stream as rápidas correntes
e as feras sirtes e as ásperas rompentes

Así é como eu imaxino o paradiso
o paradiso é un lugar murado
no paradiso éntrase por ósmose
no paradiso están as pombas e a rede que serve para atrapar as pombas
hai vexetación
pode ser un ermo
un libro
un camiño
nacer, nácese sempre en terra estrana

entón o astro é dous
Terreal
cadrado
catro

Chus Pato

MÚSICA: Ludovico Einaudi - Ancora
youtu.be/hdSMZTSRQNc

© All Rights Reserved

DO COUREL A COMPOSTELA

Os que así nos tein
Só tein noso os nosos nomes no censo,
Que hasta o noso suor sin alento pérdese na terra.

GALICIA, será a miña xeración quen te salve?
¿Irei un día do Courel a Compostela por terras libradas?
Non, a forza do noso amor non pode ser inutle!

Uxío Novoneyra

MÚSICA: Keltoi! - Unha Terra, Un Pobo, Unha Fala
youtu.be/YIypMf0NbHc

© All Rights Reserved

Os paxaros cantan cando a tepidez do sol desperta as arelas vexetáis e remanece a vida como unha cantiga de promesas da nova seifa(...). O malvís da suidade, que noutrora escoitara absorto San Ero, degrae no seu corazón o trino mélido e divino, e todol-os tempos da nosa vida literaria se fan un: xúntase o pasado c'o presente, e vencéllanse c'o porvir nun valor radioso de eternidade.
Vaise a renovar o misterio creador no santo cáliz da nosa fala enmudecida, que contén o sangue vivificante do noso espírito. A alma galega vai a tomar novamente carne musical nos acentos lenes e manseliños da linguaxe do povo.
Entón a suidade de Rosalía xa non foi a súa suidade, a que ela sentía como expresión dos seus persoales afás. Foi a voz resonante e imperiosa da terra galega, da alma de Galicia en degaros de perpetuación da súa vida, anovada pol-a man manseliña da arte. Xa non é Rosalía a que fala. Tremelucen nun espreguizo cordial, todo amor, as esencias específicas do noso ser, remanecen todol-os anceios de rexurdimento, que dormían o sono secular na friaxe infecunda do esquezo, no acougo resignado e silendeiro d’un longo inverno sin sol de espírito, que levara os fruitos â maturidade.
(...)

Victoriano Taibo, Discurso de ingreso na RAG, 15/10/1948.

MÚSICA: Francesco Landini c.1325-1397 - Ecco la primavera, interpretado por Řemdih
youtu.be/dTNl6ZTT35c

© All Rights Reserved

E conste que para ser galego non abonda que se axa tido berce na Galicia; fai falla máis. (...)
¡Fai falla estar namorado da terra, defendel-os seus dereitos, precurar a súa mellora, non avergoñarse da súa fala, afondar nas mágoas de que se doi e buscarlle remedio! (...) ¡Levala no corazón con toda a reverencia de que ela é merecente!

Ramón Cabanillas, A man de Santiña, 1918.

MÚSICA: A Quenlla - Irmau Daniel
youtu.be/WBTWpiNt_-4

© All Rights Reserved

O “Guerreiro Celta”, se cadra a mellor obra de Narciso Pérez Rey (San Tomé do Mar, 1904-1930), xunto coa que lle dedicou a San Ero de Armenteira, é unha das pezas mestras da escultura galega da súa época. Foi labrada polo seu autor no ano 1928 e tomou como modelo a un veciño mariñeiro, Avelino Rial Abraldes, coñecido como Avelino “Tumbalobos”, dun aspecto impoñente a causa do seu gusto pola halterofilia nos seus anos mozos. Disque no seu tempo libre o de erguer pesas era o seu entretemento favorito. Unha simple ollada a esta obra permite intuír o futuro tan prometedor que tería Narciso no campo da escultura e, de feito, sería pensionado pola Deputación de Pontevedra para complementar a súa formación. A mágoa foi que desaparecese tan cedo, no ano 1930, cando ademais de estar inmerso na súa carreira artística, tamén colaboraba nos encargos que se realizaban ao taller de seu pai, Segundo Pérez, mestre de obras e construtor que difundiu un estilo híbrido entre o modernismo e o eclecticismo pola comarca do Salnés. Desta etapa quedan en Cambados obras tan salientables como a fonte da praza de Alfredo Brañas ou a columnata do Pósito de Pescadores. Antes da incorporación ao taller familiar de Narciso e o seu irmán Antonio, o encargado dos traballos de deseño, modelado, moldeado e baldeirado das pezas de decoración arquitectónica fora Francisco Leiro, outro escultor talentoso que deixou aparcada esta faceta para traballar como ebanista e carpinteiro no taller que montou tras a marcha da compañía de Segundo.
O “Guerreiro Celta” –que durante moitos anos tivo o Museo de Pontevedra conservado de xeito bastante deficiente, nos xardíns exteriores, do que se derivaron danos hoxe visibles– poderíase incluír dentro dunha terna maxistral de espidos galegos dos anos 20, onde o espido está lonxe do modelo clásico e incorpora un claro compoñente ideolóxico en conexión co ambiente das Irmandades da Fala e o mito do celtismo que caracterizaba o pensamento nacionalista da época (aquí a miña opinión sobre o tema céltico: www.flickr.com/photos/sindomosteiro/27382939265/in/album-...). As outras dúas pezas serían a “Druidesa” (tamén chamada “Galicia”) de Uxío Souto, de 1926, e a “Santa” de Francisco Asorey, do mesmo ano. Escóllese un intre de transo, probablemente previo á entrada en combate do guerreiro, abstraído, cos ollos fechados, coas mans solapadas sobre a empuñadura da espada en repouso, espido e axeonllado, en íntima conexión coa terra que ten conta del e o abeira antes de partir cara o seu destino. O puro físico do corpo de Avelino é aquí transformado por Narciso nun templo onde aniñan o misticismo e a dignidade daqueles vellos loitadores galaicos. Con obras así non é de sorprender que Narciso fose escollido para a prestixiosa “Exposición de Arte Gallego”, celebrada no Colexio de San Clemente de Santiago de Compostela, no ano 1926, se cadra a cimeira da súa carreira en canto a recoñecemento á súa obra.
Daquela o ambiente no que nace esta peza devecía un cambio radical para unha Galicia que se vía aldraxada e ollaba cara un pasado mítico inzado de guerreiros e bardos, na busca dun espertar, tal como se facía en lugares que se sentían próximos como Irlanda. Este sentimento xa se viña expresando desde o século XIX por diferentes poetas, dos que citaremos a Eladio Rodríguez González cunha peza de 1891:

¡Céltica inspiración, musa que dórmes
O sono da inominia, acurrunchada
N’o mesmo leito ond’hoxe s’espriguizan
As nósas máis risonas esperanzas;…!
¡Désperta d’unha ves, céltica musa,
Qu’é tempo xa que despertando vayas!
Desperta d’unha ves, para qu’entr’os hinos
D’as vencedoras e trunfales marchas
Escoitemol-os cántecos guerreiros
Qu’os indomabres celtas entoaban
N’o fragor d’as conquistas viutoriosas…

MÚSICA: Wardruna - IwaR
youtu.be/SNTSoizcvME

© All Rights Reserved