Fotografía tomada coa vella Zenit-122 en marzo de 1996.
(...)
Mais o nome e o maior mérito non lle veñen a esta praciña ourensá de ningunha das fábricas anteditas, senón dunha capela adicada ós dous santos médicos Cosme e Damiao, e erguida no cincocentos, careada para o norte e vestida coas galas dese estilo Isabel que, moito despois da morte da soada raíña, seguía amasándose con fariñas góticas e renacentistas e con sales mudéxares.
É unha capela pequena e sinxela, provida no hastial dunha espadana, dun óculo e dunha porta de arco rebaixado, con moldurado típico, coroado por dous candieiros, e adornado con tres esculturas que fan referencia ós miragres e ós martirios dos santos curandeiros. Non é, dende logo, unha obra rica nin luxosa, nin se pode atoparlle grandeza nin maxestade; mais óllase sempre para ela con compracencia, porque se percibe nas súas liñas un xesto de limpa e gallarda artesanía cidadá, pouco doado de encontrar na nosa terra galega, invadida polo campo astra o mesmo cerne dos seus núcleos urbanos. E máis dunha vez teño matinado que as dúas fillas de Rodrigo Badajoz, o mestre do cimborrio da Catedral, que casaron con ourensáns e aquí viviron, habían ter, de seguro, a mesma gracia que ten esta capela.
O seu fundador non foi ningún prebendado, nin ningún cabaleiro, nin sequera ningún abastado mercader. Foi tan só un ciruxano, vasco de nacemento e de caste, que se asentou ó pé das Burgas, e que na pedra fundacional puxo xunto ó seu nome o nome da súa muller.
(...)
Parte dos cartos gañados coa súa arte, empregounos o éuskaro en ergue-la súa capela, na que se debeu pór, coma os máis dos fundadores, unha longa ringla de amables e ilusionados pensamentos. Pódese coidar que creu establecer alí un proseguimento, a través dos séculos, da súa intención devota, do culto dos seus santos patronos, da festa relixiosa e profana que, nalgúns tempos, se celebrou no pequeno templo e na recollida praciña; e tamén coidaría que a súa fama e a da súa compañeira nesta vida iría perdurar na lembranza dos veciños de Ourense, deica Deus sabe que épocas remotas.
Mais as cousas esquécense moito máis á presa do que a xente coida. E parou de cantarse unha vez ó ano, a misa na capela, e a mocedade do barrio parou de bailar, unha vez ó ano tamén, encol dos coíños da praciña; e logo, desapareceron os altares e as imaxes dos santos, e o templo, convertido en local social, serviu de academia para a banda de música do axuntamento, e para cárcere de cans vagariñantes, e coido que hoxe está destinado a depósito de non sei que tarecos misteriosos. E, por outra parte, anque os nomes dos fundadores están esculpidos na fachada, como a letra gótica é un pouco endiañada, non hai quen os lea, e só unha media ducia de persoas saben deles na cidade.
(...)
Florentino L. Cuevillas, 1949.
MÚSICA: 'Vedro 'l mio sol' de Giulio Caccini (ca. 1550 - 1618), madrigal a solo (ca. 1590).
youtu.be/s-DaH6zpLjs 